Jak robić skuteczne notatki?

Uczenie się nie zawsze wychodzi tak, jak byśmy sobie tego życzyli. Czasami na naukę poświęcamy sporo czasu, a efekty są marne. Jak uczyć się skutecznie? Jedną z propozycji jest robienie dobrych notatek. Umiesz je wykonać?

DLACZEGO ROBIENIE NOTATEK UŁATWIA NAUKĘ?

Kiedy chodziłam do szkoły nikt nie uczył nas robienia notatek. Te były często dyktowane przez nauczycieli, a my, uczniowie zapisywaliśmy je w zeszycie skupiając się na tym, by zdążyć i by było estetycznie. No może tym ostatnim nie przejmował się każdy. Zawsze były to jednak notatki linearne, pisane zdaniami. Tymczasem to właśnie notatki nielinearne aktywują mózg i sprawiają, że zawarty w nich materiał pozostaje
w naszych głowach na dłużej.

NOTATKI A ICH ZAPAMIĘTYWANIE

Wielu z nas jest wzrokowcami, dlatego wszystko, co estetyczne zwraca na siebie uwagę, a tym samym sprawia, że jest ono kodowane przez mózg
i zapamiętywane. Estetyczna notatka sprawia ponadto, że łatwiej znaleźć interesujące nas zagadnienie, zwłaszcza po pewnym czasie,
na przykład go uczymy się do sprawdzianu czy egzaminu.

Kiedy notatka jest estetyczna? Gdy zawarte w niej informacje są:

czytelne,
podzielone tematycznie,
zwięzłe,
odpowiednio rozmieszczone graficznie,
podkreślone w wybranych miejscach.

Dziś w szkołach dzieci bardzo często korzystają z zeszytów ćwiczeń. Odpowiadają na pytania słowem lub całym zdaniem, wpisują hasła w odpowiednie miejsca, uzupełniają tabelki i schematy. To już coś, bo często
i sprawdziany mają podobny charakter. Chcąc jednak nauczyć dziecko samodzielnego uczenia się i robienia skutecznych notatek proponuję notatki nielinearne, czyli te mające charakter mapy myśli czy schematycznego zapisu opracowywanego materiału.

CZYM SĄ NOTATKI NIELINEARNE?

Notatki nielinearne to skuteczniejsza propozycja na naukę określonej partii materiału. Na pewno przyda się każdemu uczniowi i studentowi. Można je wykonywać systematycznie i samodzielnie podczas nauki i wracać do nich zawsze wtedy, gdy będziemy przygotowywać się do lekcji, kartkówek, sprawdzianów czy egzaminów.

Twoje dziecko nie potrafi się uczyć? Zaproponuj mu robienie notatek nielinearnych. Początkowo mogą one przysporzyć nieco problemów, gwarantuję jednak, że z czasem polubi je robić, co przełoży się na poprawę ocen.

MAPA MYŚLI – PRZYKŁAD NOTATKI NIELINEARNEJ

Jedną z propozycji notatek nielinearnych jest mapa myśli, z angielskiego mind mapping. Swoje pierwsze mapy myśli zaczęłam tworzyć dopiero
w czasie studiów na zajęciach z metodyki języka polskiego i muszę przyznać, że polubiłam je od razu. Nie wykonywałam ich oczywiście na wykładach. Tu wygrywały notatki linearne, bo liczyło się szybkie zapisywanie treści. Z map myśli korzystałam najczęściej, kiedy potrzebowałam coś usystematyzować i samodzielnie opanować materiał. Jako Rodzic powróciłam do nich podczas wspólnej nauki, między innymi ulubionej przyrody. Nasze mapy myśli, niestety nie sfotografowane, tworzyłyśmy systematycznie i z każdym działem stawały się one coraz ładniejsze i precyzyjniejsze.

Ze względu na to, że kształt notatki typu mapa myśli odzwierciedla sposób przechowywania w naszym mózgu informacji, znacząco ułatwia ona uczenie się i zapamiętywanie.

JAK WYKONAĆ MAPĘ MYŚLI?

Mapa myśli jest notatką, która bazuje na prostym schemacie. Na jej środku umieszcza się temat, czyli ogólne zagadnienie, którego dotyczy notatka, np. Strefa śródziemnomorska. Od niego rozchodzą się kolejne zagadnienia, które dotyczą tematu, np.

państwa Europy należące do strefy śródziemnomorskiej,
warunki klimatyczne strefy śródziemnomorskiej,
krajobraz śródziemnomorski,
roślinność śródziemnomorska,
zwierzęta zamieszkujące strefę śródziemnomorską.

Tu oczywiście należy temat nieco rozszerzyć i uzupełnić zagadnienia zgodnie z materiałem, który mamy, np. na podstawie podręcznika. Pamiętać należy jednak o skrótowości, stosowaniu krótkich, ale treściwych zdań czy równoważników zdań.

Podczas sporządzania mapy myśli zaleca się wykorzystywać różne kolory i tworzyć elementy graficzne: rysunki, schematy, symbole, obrazki, ramki. Sprawiają one, że notatka nie tylko nabiera ciekawszego wyglądu, ale przede wszystkim powoduje, że jest ona łatwiej, szybciej i na dłużej zapamiętana.

KIEDY WARTO WYKONAĆ MAPĘ MYŚLI?

Mapa myśli to notatka, która sprawdzi się podczas samodzielnej nauki. Odkąd praktykujemy Edukację Domową, wykonujemy ją znacznie częściej.

Proponuję ją każdemu. Mapę myśli można uzupełniać wraz z dzieckiem, tak naprawdę przyzwyczajając i ucząc je jej tworzenia. W klasach starszych dziecko może wykonywać ją samodzielnie, świetnie się przy tym bawiąc domalowując i tworząc samodzielne rysunki, schematy, tabelki, obrazki czy symbole.

Uważam, że mapa myśli jest świetną propozycją na samodzielne opanowywanie materiału. Ze względu na to, że dobra mapa myśli powinna zawierać najważniejsze i kluczowe wiadomości, można do nich wracać przed sprawdzianami czy egzaminami, w przypadku Edukacji Domowej.

METODA CORNELLA – PRZEJRZYSTOŚĆ I CZYTELNOŚĆ NA WYSOKIM POZIOMIE

Z metodą Cornella spotkałam się stosunkowo niedawno, choć jakby się przypatrzeć jej bliżej, to zbliżona jest ona do znanych nam, i lubianych przez wielu, tabelek. W tym roku szkolnym zaproponuję jej wykonywanie zwłaszcza podczas nauki historii.

Metoda Conrella powstała na Uniwersytecie w Stanach Zjednoczonych. Jej nazwa nie pochodzi od nazwiska twórcy lecz od nazwy uczelni, jednej z najbardziej prestiżowych w USA.

To kolejna ciekawa propozycja warta praktykowania podczas samodzielnej nauki czy powtarzania materiału. W trakcie jej wykonywania należy wyszukać najważniejsze informacje i wpisać je w odpowiednie miejsca notatki. To zmusza wykonującego do zrozumienia czytanego tematu, wyszukania w nim najważniejszych informacji oraz ich segregacji.

Wykonując notatkę metodą Cornella należy podzielić kartkę zgodnie z ogólnoprzyjętym schematem. Górna część notatki to miejsce na temat, tytuł, datę. Tuż pod nią, w lewej części schematu umieszczamy słowa kluczowe istotne dla opisywanego materiału, po prawej zaś stronie w sposób krótki, choć treściwy, posługując się wypunktowaniami, równoważnikami zdania czy zdaniami zawieramy rozwinięcia i wyjaśnienia poruszanych w notatce zagadnień. Dół notatki przeznaczony jest z kolei na podsumowanie, które pozwoli jeszcze szybciej odnaleźć dane zagadnienie. Prawda, że może się przydać jako powtórzenie przez egzaminem końcowym?

NOTATKA RĘCZNA CZY NA KOMPUTERZE?

Obydwie formy notatki, jeśli są wykonywane samodzielnie przynoszą znacznie więcej korzyści, aniżeli te podyktowane przez nauczyciela do zeszytu. Skłaniają bowiem do opracowania tematu, znalezienia w nim najistotniejszych faktów i opracowania graficznego.
Z przeprowadzonych badań wynika jednak, że notatki robione ręcznie są zapamiętywane przez mózg dłużej niż te wykonane na komputerze.

Pracując z dziećmi bardzo często zauważamy, że nie wiedzą one, jak się uczyć. Naszym zadaniem jest pokazać im, jak to robić. Tu na pewno przydadzą się notatki, do których można wracać, aby utrwalić materiał. Początkowo można je wykonywać wspólnie, by mieć pewność, że dziecko nabiera prawidłowych nawyków. Z czasem można je nieco usamodzielniać, dając na przykład do uzupełnienia wybraną część notatki.