Błędy ortograficzne, mylenie i gubienie liter w wyrazach, pismo fonetyczne to znak, że warto przyjrzeć się problemowi bliżej. Być może są one efektem dysfunkcji określanej mianem dysortografii. Jeśli tak jest, można jej zaradzić stosując odpowiednie ćwiczenia. Sprawdź co to jest dysortografia, jak ją rozpoznać i leczyć.
Dysortografia – co to jest?
Dysortografia to jedna z dysfunkcji, którą cechuje zaburzenie związane
z popełnianiem błędów ortograficznych podczas pisania mimo znajomości zasad pisowni. Wyrazy są pisane błędnie ze względu na zakłócenie percepcji wzrokowej lub słuchowej.
Przypuszcza się, że dysortografia może być wrodzona lub nabyta na skutek mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego jeszcze w życiu płodowym, w trakcie porodu lub tuż po nim. Dysortografia może być również wynikiem dziedziczenia zaburzeń pisania.
Jak rozpoznać dysortografię?
Dysortografia ujawnia się w momencie, gdy dziecko zaczyna pisać. Do niepokojących objawów zaliczyć można:
- zapis fonetyczny – pisanie tak, jak dziecko słyszy, np. miut zamiast miód, ftorek zamiast wtorek, chlep zamiast chleb, ałto zamiast auto,
- opuszczanie w wyrazie niektórych liter lub sylab,
- pisanie łączne przyimków z rzeczownikami, np. wszkole, wdomu, wparku,
- błędny zapis liter podobnie wyglądających, mylenie a z o, m z n,
- niewłaściwy zapis wyrazów zawierających litery o lustrzanym odbiciu, mylenie p z b, d z b,
- pisanie z błędami ortograficznymi – ó/u, rz/ż, ch/h,
- błędny zapis słów zawierających litery o podobnym brzmieniu – g/k, z/s,
- niekształtne pismo wychodzące poza linię,
- trudności z literowaniem słów i podziałem na sylaby,
- błędy z zapisie zmiękczeń, np. ćsza zamiast cisza.
W przypadku pojawienia się wyżej wymienionych błędów warto przyjrzeć się zapisom dziecka bliżej. Niekiedy jest to wynik niewiedzy. Każdy, zwłaszcza młody i dopiero uczący się zagadnień gramatycznych człowiek, ma przecież prawo do pomyłki. Jeśli jednak sytuacja się powtarza, warto poczynić stosowne kroki.
Diagnoza dysortografii
Rozwój dzieci z dysortografią pod każdym innym względem jest prawidłowy. Dzieci te znają zasady pisowni i zasady gramatyczne, nie potrafią ich jednak wykorzystać w trakcie pisania. Diagnozę warto przeprowadzić, gdy dziecko jest w młodszych klasach, najlepiej jeszcze w nauczaniu początkowym, czyli w klasie I-III szkoły podstawowej. U dzieci starszych może to być spowodowane nie tyle dysortografią, co zaniedbaniem w nauce.
Aby zdiagnozować dysortografię i otrzymać opinię uwzględnianą przez nauczyciela należy udać się do poradni pedagogiczno-psychologicznej. Diagnoza dysortografii wymaga czasu i odpowiedniego postępowania. Diagnozie pod kątem tej dysfunkcji podlegają wyłącznie dzieci, których rozwój intelektualny jest w granicach normy. Niepokojącymi objawami są: częste popełnianie błędów ortograficznych mimo znajomości zasad gramatycznych, zamiana lub opuszczanie liter, trudności w pisowni łącznej i rozdzielnej. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna prosi często o udokumentowanie co najmniej półrocznej pracy ucznia. W tym celu pomocny okaże się na przykład zeszyt z języka polskiego. Na wizytę należy też zabrać zeszyty z poprzednich lat.
Dysortografia jest często połączona z innymi dysfunkcjami, w tym z dysleksją, czyli trudnościami w opanowaniu techniki czytania oraz dysgrafią – trudnością w pisaniu. Diagnozowanie dysleksji jest procesem długotrwałym, obejmuje bowiem badanie wstępne, terapię oraz badanie kontrolne. Do poradni warto zgłaszać się na początku każdego etapu edukacyjnego.
Jak leczyć dysortografię?
Zaburzenia wynikające z dysortografii należy ćwiczyć przeprowadzając odpowiednio dobrane zadania. Aby opanować prawidłową technikę pisania potrzebny jest rozwój funkcji wzrokowych i słuchowych oraz prawidłowa motoryka mała (sprawność palców i dłoni) oraz duża (prawidłowa mowa i zasób słownictwa adekwatny do poziomu dziecka).
W przypadku dysortografii ważna jest cierpliwość i systematyczność pracy. Nauka prawidłowego pisania wymaga bowiem czasu. Aby uzyskać zadowalające efekty dziecko powinno wykonywać ćwiczenia, najlepiej w formie zabawy. Skuteczne są:
- wierszyki i piosenki, które ułatwiają opanowanie słów sprawiających trudności ortograficzne,
- czytanie książek, które ułatwia zapamiętywanie pisowni słów sprawiających kłopot,
- rebusy, krzyżówki zawierające skomplikowane dla dziecka słowa,
- gry dydaktyczne stworzone z myślą o ćwiczeniu prawidłowego pisania,
- zabawy językowe.
Dziecko z dysortografią wymaga pracy z nauczycielem i rodzicem. Potrzebuje przy tym czasu i cierpliwego podejścia. Wskazana jest systematyczność oraz nauka przez zabawę. Wtedy efekty przychodzą szybciej a samo dziecko nie odczuwa presji. Jeśli zauważasz niepokojące Cię objawy, porozmawiaj z nauczycielem. Nie bój się też skorzystać z Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej, która pomoże zdiagnozować problem i otworzy drogę do właściwej pracy z dzieckiem.