Nauka czytania dla jednych jest prosta, innym przysparza sporo kłopotów. Umiejętność tę opanowuje z czasem każdy, szybciej lub później. Ważne jest jednak, by dziecko nie było zniechęcone, bo wtedy nauka czytania nie będzie przyjemna. Jak nauczyć dziecko czytać? Temat jest dość szeroki. Przeczytasz o nim poniżej.
KROK PIERWSZY – NAUKA LITER
Aby dziecko mogło zacząć się uczyć czytać, musi znać litery. Bez tego nauki czytania nie da się rozpocząć. Na tym etapie warto właściwie podejść do sprawy i proponować dziecku naukę przez zabawę. Najlepiej, aby taka forma nauki weszła nam w nawyk, bo wtedy możemy mieć pewność, że dziecko będzie przyswajało wiedzę chętniej i szybciej.
Metod nauki liter jest wiele. Przydatne będą kartoniki, klocki, kartki i inne materiały z literami, które towarzyszyć będą dziecku każdego dnia. Przy okazji ćwiczyć można też motorykę małą, czyli sprawność dłoni i palców, co okaże się niezwykle przydatne podczas nauki pisania.
A że dziecko lubi się bawić, możemy mu wsypać na talerzyk lub do innego naczynia piasek czy też kaszę mannę, by mogło na nich ruchem palca pisać wybrane literki.
Zgodnie z metodą Marii Montessori najpierw dziecko powinno nauczyć się liter pisanych, a z drukowanymi nie będzie miało problemu. Postępując odwrotnie, możemy spotkać się z problemami nauki liter pisanych.
Autorka metody sylabowej – Jagoda Cieszyńska proponuje najpierw naukę samogłosek ustnych, a następnie ich łączenie ze spółgłoskami.
KIEDY ROZPOCZĄĆ NAUKĘ CZYTANIA?
Młody mózg jest rządny wiedzy, dlatego szybko przyswaja nowe wiadomości. Badania dowodzą, że wczesne pobudzanie do pracy tego organu ma wpływ na wszystkie funkcje małego człowieka. Nauka języka,
w tym nauka pisania i czytania, mają wpływ na tworzenie się nowych połączeń w mózgu, dlatego nie warto czekać z opanowaniem tej umiejętności do okresu szkolnego lecz rozpocząć ją dużo szybciej.
Jeden z twórców metody czytania, Glenn Doman – amerykański fizykoterapeuta jest zdania, że najlepszym czasem na rozpoczęcie nauki czytania jest okres przed ukończeniem 5 roku życia. Zaleca on również, by już u noworodka wykształcać umiejętność skupiania uwagi na bodźcach wzrokowych i słuchowych, w czym pomocne jest czytanie książek małemu dziecku. Najlepszą formą nauki jest oczywiście ta odbywająca się w czasie zabawy, dlatego warto wyposażyć się w odpowiednie materiały i sięgać po nie każdego dnia.
METODY NAUKI CZYTANIA
Każdy zainteresowany nauką czytania rodzic zastanawia się nad tym, jak skutecznie nauczyć dziecko czytać, bo przecież jest to umiejętność, która jest niezwykle potrzebna w życiu każdego z nas. I tu wiele osób spotyka się ze sporymi trudnościami, gdyż niektóre dzieci są nastawione do tego negatywnie. Aby uniknąć takiej sytuacji od małego warto praktykować naukę przez zabawę, czyli poznawanie literek mimochodem, łączenie liter w słowa, tworzenie nazw z rozsypanych literek. Jeśli do nauki czytania podejdziemy w przyjemny dla dziecka sposób na pewno chętnie będzie ono uczestniczyło w tego typu zabawach.
Metod nauki czytania jest wiele. Warto zapoznać się z nimi i dobrać takie, które dla dziecka będą najbardziej interesujące. Co sprawdza się u jednych, u drugich nie musi. Oto kilka propozycji:
- metoda odimienna Ireny Majchrzak,
- metoda czytania globalnego Glenna Domana,
- metoda czytania sylabami – metoda symultaniczno-sekwencyjna Jagody Cieszyńskiej,
- metoda „Cudowne Dziecko” Anety Czerskiej.
METODA ODIMIENNA IRENY MAJCHRZAK
Jedną z metod, którą można wypróbować z dzieckiem pod kątem skutecznego nabycia umiejętności czytania jest metoda odimienna autorstwa Ireny Majchrzak. Autorka stworzyła ją w oparciu o współpracę, jaką zawarła uczestnicząc w programie pomocy dla dzieci z plemienia Czontali. Irena Majchrzak od 1967 roku przebywała bowiem na placówce dyplomatycznej ze swoim mężem ambasadorem w Meksyku. Tak też opracowała nowatorską metodę nauki czytania, którą nazwała metodą odimienną.
Punktem wyjścia metody odimiennej stało się imię dziecka, a więc słowo, które jej mu znane najlepiej.Można rozpocząć ją już z trzyletnim dzieckiem a systematyczna praktyka metody odimiennej pozwala spodziewać się tego, że w wieku 6-7 lat praktykujące ją dziecko będzie czytało płynnie i ze zrozumieniem. Świat pisma to dla autorki metody odimiennej nie świat liter lecz świat znaczeń.
Odimienna metoda nauki czytania składa się z 6 etapów, w skład których wchodzą liczne gry i zabawy.
NA CZYM POLEGA METODA ODIMIENNA?
Naukę czytania rozpoczyna poznanie wyrazu będącego zapisem graficznym własnego imienia, a więc słowa bardzo dobrze znanego każdemu dziecku. W tym miejscu wiele mam zauważy, że krok ten wprowadziły w życie, często nie mając świadomości, że jest on pierwszym krokiem w metodzie nauki czytania. W wielu dziecięcych pokojach widnieją bowiem napisy imion dzieci.
Metoda odimienna polega na nauce łączenia widzianych liter w wyrazy, których znaczenie dziecko bardzo dobrze zna, a nie, jak ma to miejsce
w przypadku metody głoskowej na nauce czytania polegającego na łączeniu słyszanych głosek, które pozbawione są znaczeń.
Gdy już na kartce papieru lub na innym nośniku, bo przecież mamy wiele możliwości, imię dziecka zostanie zapisane, można przejść do omówienia liter, które składają się na jego imię. Następnie zapisujemy imię osoby,
z którą dziecko przebywa obrazując mu tym samym kolejne litery alfabetu. Można je ze sobą porównać, porozmawiać o ich budowie i charakterystycznych cechach, jak choćby o tym, że niektóre są okrągłe, inne są dłuższe lub wyższe. Czynność tę można powtarzać w grupie, wtedy dziecko pozna jeszcze więcej możliwości zapisywania słów.
Kolejnym etapem nauki czytania metody odimiennej jest nauka rozpoznawania imion. Każde dziecko otrzymuje swoją wizytówkę
w formacie A-4 . Zostają one powieszone w widocznym miejscu sali. Dzieci ćwiczą rozpoznawanie swoich imion, z czasem również swoich kolegów i koleżanek.
Tak rozpoczyna się przygoda czytania, którą proponuje Irena Majchrzak. Ważne, by poza proponowanymi przez autorkę metody odimiennej grami i zabawami, w tym:
- ściana pełna liter,
- szukanie swoich liter,
- prezentacja alfabetu i gra w loteryjkę,
- targ liter
codziennie czytać dzieciom literaturę dla nich przeznaczoną. To buduje ich język, poszerza wyobraźnię i skłania do bycia twórczymi i kreatywnymi.
METODA CZYTANIA GLOBALNEGO GLENNA DOMANA
Metoda ta zbliżona jest nieco do metody odimiennej Ireny Majchrzak. Autor metody globalnej proponuje naukę czytania z wykorzystaniem karteczek, na których prezentowane są słowa.
Na wstępie karty ze słowami są prezentowane dzieciom. Doman zaleca, by rozpocząć od 15 wyrazów podzielonych na 3 zestawy. Pierwszego dnia dziecko poznaje jeden zestaw, a więc 5 kart. Ważne, aby zestaw słów dziecko zobaczyło trzy razy w krótkim odstępie czasowym, przerwa nie powinna być dłuższa niż 30 minut. Drugiego dnia następuje ponowna trzykrotna prezentacja pierwszego zestawu. Następnie zaprezentowany zostaje, w takiej samej ilości zestaw drugi. Trzeciego dnia po prezentacji obu zestawów dzieci poznają trzeci zestaw wybranych słów.
Kolejnym etapem jest prezentowanie kartek ze słowami, które są dziecku dobrze znane – mama, tata, imię zwierzęcia, ulubiona potrawa, zabawka. Prezentując każde słowo należy dać dziecku kilka sekund na to, aby dziecko popatrzyło na kartkę.
Szóstego dnia trwania nauki z pierwszego zestawu słów wyjmuje się jedną kartę i zastępuje ją inną. W kolejnych dniach robi się to samo aż do wymiany 5 kart na nowe. Tak postępuje się aż do momentu stworzenia 5 nowych zestawów kart.
Drugim etapem nauki czytanie w metodzie Domana są wyrażenia, które można tworzyć wykorzystując wcześniejsze karteczki. Przygotowując kartki warto więc zadbać, aby nie były to wyłącznie rzeczowniki. Doman zaleca, aby nauczyć dziecko nazw kolorów. Teraz przygotowuje się 10 kart
z wyrażeniami i dzieli się je na dwa zestawy. Ponownie prezentuje się je w 3 sesjach. Po nich należy wprowadzić karty z 20 przymiotnikami.
Aby trzymać się ściśle wytycznych Domana, metoda czytania globalnego wymagałaby trenowania w ciągu jednego dnia przez wiele godzin. Nie trzeba jednak trzymać się sztywno wytycznych, a korzystać z zestawów, które można kupić w sieci.
METODA CZYTANIA SYLABAMI
Jedną z najczęściej praktykowanych metod czytania jest metoda czytania sylabami Jagody Cieszyńskiej nazywana metodą symultaniczno-sekwencyjną lub metodą krakowską. Uwzględnia ona również naukę liter, bez czego do czytania przejść się nie da.
Metoda sylabowa jest podzielona na kilka etapów:
- etap I – od samogłosek prymarnych od sylaby otwartej,
- etap II – od sylaby otwartej do pierwszych wyrazów,
- etap III – czytanie sylab zamkniętych,
- etap IV – czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych,
- etap V – samodzielne czytanie tekstów.
Wszystkie ćwiczenia każdego z etapów nauki czytania powinny odbywać się na zasadzie:
- powtarzanie za nauczycielem głoski i ruchu przez niego wykonanego,
- rozumienie (różnicowanie) – odczytywanie przez nauczyciela głoski pokazanej przez dziecko, następnie zamiana ról,
- nazywanie – czytanie.
Naukę liter Cieszyńska proponuje rozpocząć od poznania samogłosek ustnych. Powinny temu towarzyszyć wizualizacje, które połączą poznawaną samogłoskę z ruchem, dźwiękiem czy obrazem. Pokazując dziecku literę y można na przykład unieść ręce do góry, a literę o zatoczyć koło.
Po opanowaniu samogłosek można przejść do wprowadzenia sylab otwartych. Autorka metody proponuje zastosowanie wyrazów dźwiękonaśladowczych, np. mu, ku ku, be i zaleca, by nowe spółgłoski pojawiały się zawsze w sylabach, nie samodzielnie.
Ćwicząc z dzieckiem czytanie metodą sylabową prezentujemy mu sylaby i głośno je odczytujemy. Pamiętać należy też, by na każdym etapie praktykować zasadę: powtarzanie/rozumienie/czytanie.
Gdy pierwszy etap jest już opanowany, można przejść do etapu II. Tu pojawiają się nowe spółgłoski z otwartą sylabą, np. ene, ono, ana, unu
Kolejnym krokiem jest praca na sylabach otwartych i zamkniętych z wykorzystaniem znanych już samogłosek. Tu pojawiają się sylaby zamknięte typu muk, pod, waj. Pojawienie się wyrazów abstrakcyjnych, nie mających znaczenia sprawia, że dziecko nie będzie zgadywało i skupi uwagę na prawidłowym odczytaniu sylaby.
Następny etap to czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych. Tu dziecko poznaje dwuznaki oraz literę ł. Warto w tym miejscu prezentować dziecku wyrazy i teksty czytane globalnie.
Ostatni etap to samodzielne czytanie tekstów z wprowadzeniem spółgłosek miękkich i samogłosek nosowych.
Umiejętność czytania może być dobrą zabawą. Warto dlatego tak organizować zajęcia z dzieckiem, by nie czuło ono presji i zdenerwowania. Tylko wówczas możemy mieć pewność, że oswajanie się z literami, sylabami, wyrazami i zdaniami przyczyni się do opanowania tej umiejętności w zadowalający sposób i sprawi, że dziecko nie będzie miało problemu nie tylko z czytaniem, ale i rozumieniem tego, co czyta.
Powodzenia!